Inpakken en even eruit?

Tijd voor reflectie op ‘Meldplicht boven geheimhouding’ volgens Stef Blok

De recente geopolitieke ontwikkelingen hebben het werk van onder andere bankiers maar ook van notarissen, advocaten en belastingadviseurs in de schijnwerpers gesteld. De Russische inval in Oekraïne en de opgelegde sancties daaromtrent hebben enorm veel in beweging gezet. Met name de sanctienaleving is in één klap uit de binnenkamers van ons werkgebied gerukt en centraal gesteld in het publieke debat. De miljardenjachten, opulente vakantiehuizen en al dan niet bevroren banktegoeden werden ineens ‘van iedereen’.

De politiek, niet geholpen door een reputatie van ‘Nederland belastingparadijs en toevluchtsoord’, greep in en Stef Blok kreeg de taak orde op zaken te stellen en ervoor zorg te dragen dat alle middelen van de wet werden ingezet om maximale naleving van de sancties te bewerkstelligen. Met een scorelijst van aantallen jachten aan de ketting en geconfisqueerd vastgoed als einddoel, moest serieus gekeken worden hoe we meer mogelijke relaties met gesanctioneerde personen zouden kunnen bloot leggen. Een centrale informatie laag moest gegevens van die partijen en daaraan verbonden natuurlijke personen en rechtspersonen in kaart brengen. Ga er maar aan staan, want dit alles moest gebeuren binnen de juridische kaders en wettelijke mogelijkheden die we nu voorhanden hebben en onder zware politieke druk.

Stef Blok en consorten togen aan het werk, een enorme klus qua capaciteit en tijd, dat veel bijna ‘handmatig’ zoekwerk vergde. Een taak die je ook niet onbekend voorkomt. Vooral gesprekken met de beroepsgroepen – de schakel tussen bezit en eigenaar – moesten veel inzicht geven. Inzicht over naleving, maar vooral ook over verbeterpunten op korte en langere termijn.

De gesprekken waren boeiend geeft Stef Blok toe in zijn uiteindelijke rapportage (Rapport van de nationaal coördinator sanctienaleving en handhaving) die 12 mei jl. gepresenteerd werd aan Wopke Hoekstra.

De eerste reactie op de sancties was over het algemeen goed verlopen. Alle beroepsgroepen, toezichthouders en uitvoeringsdiensten waren gelijk aan het screenen gegaan en nog belangrijker hadden direct signaleringssystemen in werking gesteld om te zorgen dat er vanaf die datum niets meer aan het oog onttrokken kon worden. De gegevensuitwisseling tussen partijen zou een stuk beter kunnen, maar ook daarvoor is zowel effectieve technologie als een wettelijk kader nodig. Belangrijker nog, de ethiek en gedragscode van de doelgroepen moeten dit gedrag promoten.

Ten tweede bleek dat hoewel in Nederland veel fysieke activa geregistreerd staan, een groot deel hiervan zich daadwerkelijk buiten de landsgrenzen bevindt. Binnen Europa ligt veel nadruk op samenwerking en gegevensuitwisseling, maar daar wordt nu pas echt actief op gestuurd met een speciaal contactpunt bij de Commissie. Technische voorstellen om sanctieverordeningen toe te passen lopen vaak tegen politieke problemen aan. Zo zou bijvoorbeeld gestemd moeten worden binnen Europa om de eigendomsdrempel van gesanctioneerden te verlagen van meer dan 50% naar 25% waarmee het bereik van EU-sancties enorm zou toenemen. Ook is de coördinatie van de uitvoering per land enorm verschillend en dus ook heel veel meer of minder effectief. Dit varieert van heel complex en decentraal/federaal zoals in Duitsland tot meer centraal geleid zoals in Frankrijk.

Omdat er geen nationale meldplicht is voor marktpartijen buiten de financiële sector ziet de projectgroep met name bij banken en trust kantoren ‘over compliance’ en bij notarissen en advocaten een houding die zich in beginsel centreert rond de eeuwenoude gedragscode binnen de beroepsgroep: de bijna heilige geheimhoudingsplicht. Deze is ook grotendeels in eigen ‘wetten’ van de beroepsgroep organisatie vastgelegd. De huidige sanctieverordening (269/2014) geeft in de huidige formulering zelfs voorrang aan die geheimhoudingsplicht. Om een effectieve meldplicht te creëren voor onze beroepsgroep beveelt Stef Blok dan ook van harte aan deze sanctieverordening aan te passen. Een verzoek daartoe is inmiddels ingediend door Nederland bij de Europese Commissie.

Voordat je denkt, “mooi dat duurt dus nog wel even en ik draai me even om in de zon’’, toch nog een waarschuwing. Stef Blok heeft dit al in het vizier en dringt dus ook bij de Nederlandse regering aan op een aangescherpte meldplicht door aanpassing van de huidige wet- en regelgeving.

More to come: ook het toezicht moet aangescherpt worden volgens dit eindrapport. Weliswaar houdt het BFT toezicht op het werk van notarissen en belastingadviseurs en de lokale dekens op het werk van de advocatuur, maar toezicht op naleving van sanctieregels valt daarbuiten. Wederom trekt Stef Blok de regie hier centraal: “Toezicht zou voor de advocatuur, notarissen, belastingadviseurs en accountants moeten gebeuren bij de wet in formele zin”.

Het UBO-register, verre van volledig, komt weer ter sprake omdat het zo centraal staat in de data vraag rond: zien, melden, bevriezen, naleven en toezicht. Ook de implementatie van het UBO-register zou op EU-niveau goed te monitoren moeten zijn.

Wie zin heeft het gehele eindrapport te lezen moet een kleine middag vrij maken in de vakantie. Vervolgens kun je dan uren in debat gaan over het nut van aanbevelingen, hoe dit te lezen en hoe lang of kort het duurt voor ze onderdeel worden van de dagelijkse aangescherpte realiteit.

Het is waarschijnlijk veel beter voor jouw zomerhumeur om vooral de ‘tijdsgeest’ te lezen die uit dit dossier spreekt. Oekraïne is een aanleiding; ontduiking en vervreemding een breed maatschappelijk probleem dat door niemand meer gesteund noch getolereerd wordt. Als vakvrouw of vakman wordt van jou een actieve houding verwacht in dezen. De meesten van jullie willen dit ook, de goodwill is er zoals ook Stef Blok opmerkt: “Door deze voorgestelde maatregelen en aanbevelingen ben ik van mening dat alle betrokkenen bij de sanctienaleving en handhaving, binnen en buiten de overheid, onverminderd en versterkt door kunnen gaan met hun niet aflatende inzet daarvoor”.

Als adviesgroep zijn wij het aan onze klanten verplicht hen met een vooruitziende blik bij te staan: ‘one step ahead’. Dat doen wij ook en we praten u graag na de vakantie bij hoe we jou hierin kunnen helpen om ervoor te zorgen dat jij je bezig kunt houden met de echte inhoud en wij veel van dat ‘hand- en zoekwerk’ om kunnen keren in een positieve klantervaring.

Draai je nu vooral nog even om, wij staan straks voor jou klaar. Tot over een paar weken!