Overtreding Wwft: Bestuurlijke boete

Niet voldoen aan de Wwft is kostbaar

Het niet naleven van de Wwft kan leiden tot forse financiële sancties. In de praktijk zien we dat toezichthouders actief handhaven. Zo legde het Bureau Financieel Toezicht (BFT) boetes op aan onder meer belastingadviseurs en notarissen, variërend van enkele duizenden euro’s tot bijna twintigduizend euro, bijvoorbeeld wegens het niet identificeren van UBO’s of het onvoldoende uitvoeren van cliëntenonderzoek.

Deze voorbeelden laten zien dat ook relatief kleine tekortkomingen grote gevolgen kunnen hebben.

Verschillen in handhaving per beroepsgroep

Opvallend is dat het BFT regelmatig bestuurlijke boetes oplegt aan belastingadviseurs en notarissen. Bij advocaten bleef handhaving lange tijd beperkt tot waarschuwingen via de Deken, terwijl bij veel kantoren het Wwft-proces nog niet volledig op orde is.

Dat beeld verandert. Naar aanleiding van het FATF-evaluatierapport uit 2022 is duidelijk dat ook de Dekens strenger zullen gaan handhaven. Bestuurlijke boetes voor advocaten zijn daarmee geen toekomstmuziek meer, maar een reëel risico wanneer niet aan de Wwft-verplichtingen wordt voldaan.

Wie kan een bestuurlijke boete krijgen?

Een bestuurlijke boete kan worden opgelegd aan degene die de overtreding pleegt of medepleegt. Dat betekent dat zowel natuurlijke personen als rechtspersonen beboet kunnen worden. Naast de instelling zelf kan ook een feitelijk leidinggevende persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. In bepaalde gevallen kunnen zelfs medeplegers worden beboet.

Wanneer is sprake van een overtreding?

Een overtreding van de Wwft ontstaat zodra een instelling structureel of incidenteel tekortschiet in haar wettelijke verplichtingen. In de praktijk gaat het vaak om onvolledige cliëntdossiers, het ontbreken van een actuele risicoanalyse of het niet (tijdig) melden van ongebruikelijke transacties. Ook het onvoldoende meewerken aan een onderzoek van toezichthouders zoals DNB, AFM of het BFT kan leiden tot handhaving.

De toezichthouder kan niet alleen de organisatie zelf beboeten, maar ook feitelijk leidinggevenden of bestuurders persoonlijk aansprakelijk stellen wanneer zij een actieve rol hebben gespeeld bij de overtreding.

Hoogte van de boete

De Wwft kent drie boetecategorieën. Afhankelijk van de ernst van de overtreding kan een boete oplopen van enkele tienduizenden euro’s tot meerdere miljoenen. Voor zeer ernstige overtredingen geldt een wettelijk maximum van 4 miljoen euro. Voor grote financiële instellingen kan dit bedrag zelfs worden verhoogd tot 5 miljoen euro of, als dat hoger uitvalt, tot 20% van de netto-omzet van het voorgaande boekjaar.

Bij het bepalen van de boete kijkt de toezichthouder onder meer naar de duur van de overtreding, de mate van verwijtbaarheid, het behaalde voordeel en of sprake is van eerdere overtredingen. Als binnen vijf jaar opnieuw een Wwft-overtreding wordt vastgesteld, kan de boete worden verdubbeld.

Recente handhavingspraktijk

De afgelopen jaren is het toezicht op de Wwft duidelijk geïntensiveerd. Zowel grote financiële instellingen als kleinere kantoren zijn beboet. Zo legde De Nederlandsche Bank in 2024 een boete van 5 miljoen euro op aan een grote Nederlandse bank wegens langdurige tekortkomingen in het anti-witwasbeleid. Tegelijkertijd zien we dat ook kleinere ondernemingen, zoals administratie- en advieskantoren, boetes krijgen wanneer basisverplichtingen niet op orde zijn.

Deze handhaving laat zien dat omvang geen doorslaggevende factor is: iedere Wwft-plichtige instelling wordt geacht haar compliance serieus te nemen.

Openbaarmaking en reputatieschade

In veel gevallen worden bestuurlijke boetes openbaar gemaakt. Dat betekent dat de naam van de instelling, de aard van de overtreding en het boetebedrag publiek beschikbaar worden. Dit kan leiden tot aanzienlijke reputatieschade, verlies van klanten en verhoogde aandacht van andere toezichthouders. Alleen in uitzonderlijke situaties wordt publicatie uitgesteld of geanonimiseerd.

Hoe voorkom je een Wwft-boete?

Het voorkomen van een bestuurlijke boete begint met een goed ingericht Wwft-beleid. Dat betekent niet alleen het hebben van procedures op papier, maar vooral het daadwerkelijk toepassen ervan in de dagelijkse praktijk. Cliëntdossiers moeten volledig en actueel zijn, risico’s moeten onderbouwd worden vastgelegd en ongebruikelijke transacties moeten tijdig worden gemeld.

Steeds meer organisaties kiezen ervoor om (delen van) het Wwft-proces te automatiseren. Dit verkleint de kans op fouten en maakt het eenvoudiger om bij een controle aan te tonen dat aan de wettelijke verplichtingen is voldaan.