Invoering 6AMLD en wat dit betekent voor Nederlandse kantoren

Belangrijkste verschillen 5e en 6e anti-witwasrichtlijn (6AMLD)

De Europese Unie blijft haar strijd tegen witwassen opvoeren. Zowel de vijfde (5AMLD) als de zesde anti-witwasrichtlijn (6AMLD) zijn hier duidelijke voorbeelden van. Toch verschillen deze richtlijnen duidelijk in hun aanpak en focus. 

De 5e anti-witwasrichtlijn, die sinds januari 2020 van kracht is, legt vooral nadruk op meer transparantie en preventie. Denk aan de invoering van UBO-registers, strengere regels voor cryptodienstverleners en intensievere monitoring van politiek prominente personen (PEP’s). Ook werd de samenwerking tussen nationale toezichthouders versterkt om witwaspraktijken beter te kunnen bestrijden. 

De 6e anti-witwasrichtlijn (6AMLD) gaat nog een stap verder. Deze richtlijn focust op het strafrechtelijk vervolgen van witwaspraktijken, strengere straffen en betere samenwerking tussen lidstaten. Maar wat houdt deze zesde richtlijn precies in? 

Wat is de 6e anti-witwasrichtlijn (6AMLD)?

De 6AMLD, officieel aangenomen op 12 november 2018, is een Europese richtlijn die richtstaten verplicht om hun strafrechtelijke aanpak van witwassen te versterken. Deze richtlijn moest uiterlijk 3 december 2020 door landen zijn omgezet in de nationale wetgeving en sinds 3 juni 2021 is zij van kracht binnen de EU. De richtlijn kent vijf belangrijke vernieuwingen: 

1. Uitgebreide lijst van strafbare feiten: 6AMLD introduceert 22 basisdelicten die als gronddelict voor witwassen worden aangemerkt, zoals corruptie, mensenhandel, belastingfraude, cybercriminaliteit en milieudelicten. Opvallend is de toevoeging van fiscale misdrijven met betrekking tot directe en indirecte belastingen. Deze toevoeging betekent dat belastingfraude nu expliciet wordt beschouwd als een mogelijk gronddelict voor witwassen.
    
2. Strafbaarheid van rechtspersonen: Niet alleen natuurlijke personen, maar ook bedrijven kunnen strafrechtelijk worden vervolgd voor betrokkenheid bij witwassen.  
    
3. Zwaardere straffen: De minimale gevangenisstraf voor witwasdelicten is verhoogd naar vier jaar. Daarnaast kunnen aanvullende sancties worden opgelegd, zoals boetes, uitsluiting van overheidsfinanciering en een verbod op commerciële activiteiten. 
    
4. Strafbaarstelling van self-laundering: Personen die opbrengsten uit eigen criminele activiteiten proberen te verbergen of te verhullen, kunnen nu ook strafrechtelijk worden vervolgd voor het witwassen van hun eigen illegale inkomsten. Ook wie indirect betrokken is, loopt risico.  
   
   
5. Betere samenwerking tussen lidstaten: Lidstaten moeten grensoverschrijdende witwaszaken beter kunnen opsporen en vervolgen. Wanneer meerdere lidstaten bevoegd zijn om een witwasdelict te vervolgen, moeten zij coördineren om te bepalen welke lidstaat de vervolging op zich neemt. Dit zou moeten leiden tot efficiëntere en effectievere strafrechtelijke procedures. 
   
   

Hoe 6AMLD zich verhoudt tot het UBO-register

De 6AMLD focust op strafrechtelijke vervolging van witwassen, maar raakt ook aan een ander gevoelig thema: toegang tot het UBO-register—het register waarin uiteindelijk belanghebbenden van bedrijven en stichtingen worden vastgelegd. Deze toegang is essentieel om witwasstructuren bloot te leggen. Daarom onderstreept 6AMLD dat bevoegde autoriteiten, Wwft-instellingen en partijen met een legitiem belang toegang moeten kunnen krijgen tot deze gegevens. Tegelijkertijd oordeelde het EU-Hof van Justitie in november 2022 dat volledige publieke toegang tot het UBO-register in strijd is met het recht op privacy. Sindsdien is de toegang in Nederland beperkt tot: 

• Bevoegde autoriteiten 
• Instellingen onder de Wwft 
• Partijen met een legitiem belang, zoals onderzoeksjournalisten of maatschappelijke organisaties.
  

Toegang tot het UBO-register op grond van een ‘legitiem belang’ wordt in Nederland nog nader geregeld via een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). Daarbij wordt onder meer gekeken naar de functie van de aanvrager, de motivatie en de inhoudelijke relevantie van het verzoek. Hierover is in de Kamer een stevig debat gaande, onder andere over de gevolgen hiervan voor non-profits. Zo kan het registreren van bestuursleden als UBO’s onterecht de suggestie wekken dat zij economisch belang hebben, terwijl dit in de praktijk vaak niet zo is. De wettelijke grens voor UBO-status is namelijk "meer dan 25%" eigendom of zeggenschap. Iemand met precies 25% valt er dus niet onder, wat soms tot onduidelijkheid kan leiden bij gelijk verdeelde eigendomsstructuren. 

Verschil Nederland en 6AMLD

Waar de 6AMLD stelt dat alleen verdachte transacties gemeld moeten worden, gaat Nederland verder. Hier geldt de verplichting om ook ongebruikelijke transacties te melden bij de FIU-Nederland. 

Dit betekent: 

• Ook als een transactie mogelijk verdacht is (maar nog niet bewezen), moet deze worden gemeld. 
• Meldplicht geldt zowel bij objectieve indicatoren (zoals contante betaling boven de 10.000 euro) als bij subjectieve signalen.
   

Nederlandse invulling: de Wwft

In Nederland zijn de bepalingen uit de 6AMLD doorgevoerd in het Wetboek van Strafrecht en de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Deze wet legt verplichtingen op aan o.a. financiële instellingen, belastingadviseurs, advocaten, accountants, notarissen en andere Wwft-plichtige instellingen. Om deze wetgeving werkbaar te maken, is door ons een Wwft-stappenplan opgesteld. Dit helpt organisaties bij het opzetten van hun compliance beleid, risicobeoordeling en het uitvoeren van cliëntonderzoeken.  

Wwft-stappenplan om te voldoen aan de Wwft (en dus aan de 6AMLD) 

1. Stel een compliance officer aan: Voor veel organisaties is het aanstellen van een compliance officer verplicht of aanbevolen. Deze persoon ziet toe op de uitvoering van Wwft-verplichtingen, houdt toezicht op interne processen, en fungeert als aanspreekpunt voor toezichthouders. In kleinere organisaties mag dit ook extern worden ingevuld, mits onafhankelijk en deskundig. 
   
   
2. Stel een actueel Wwft-beleid op: Begin met het opstellen van een Wwft-beleid waarin je de risico's identificeert en procedures vastlegt. Zorg ervoor dat dit beleid regelmatig wordt bijgewerkt om aan te sluiten bij de nieuwste wet- en regelgeving.  
   
   
3. Bepaal of je Wwft-plichtig bent: Controleer of jouw organisatie onder de Wwft valt. Als dat het geval is, stel dan een verantwoordelijke aan voor de naleving van de wet. 
   
   
4. Identificeer en verifieer cliënten en UBO's: Voer een grondige identificatie en verificatie uit van cliënten en Ultimate Beneficial Owners (UBO's). Gebruik hiervoor betrouwbare bronnen en documenteer alle stappen zorgvuldig.  
   
   
5. Screen op PEP's, sanctielijsten en check adverse media: Controleer of cliënten of UBO's Politiek Prominente Personen (PEP's) zijn en of ze op sanctielijsten voorkomen. Screen daarnaast op adverse media: negatieve of risicovolle berichtgeving die kan wijzen op integriteitsrisico’s, ook als daar nog geen formele strafrechtelijke of bestuurlijke maatregelen tegenover staan. Gebruik hiervoor actuele en betrouwbare screeningsinstrumenten.  
   
   
6.  Voer een risicobeoordeling uit: Beoordeel het risicoprofiel van iedere cliënt, rekening houdend met factoren zoals de herkomst van middelen, het land van herkomst en de aard van de dienstverlening. Stem de mate van controle en het soort onderzoek dat je uitvoert af op het risico dat de cliënt of transactie met zich meebrengt. 
   Bij een hoger risico moet je bijvoorbeeld aanvullend onderzoek doen of extra documentatie opvragen. 
   
   
7. Documenteer alle stappen: Leg alle stappen van het cliëntenonderzoek vast in een centraal systeem. Zorg voor een duidelijke audit trail die inzicht geeft in de genomen maatregelen en beslissingen.  
   
   
8. Monitor cliënten continu:  Blijf cliënten en hun transacties monitoren gedurende de gehele zakelijke relatie. Let op wijzigingen in risicoprofielen en pas je maatregelen indien nodig aan.  
   
   
9. Meld ongebruikelijke transacties: Als je een transactie als ongebruikelijk beschouwt op basis van objectieve of subjectieve indicatoren, meld deze dan bij de Financial Intelligence Unit (FIU-Nederland). Zorg voor een duidelijke motivatie en documentatie van de melding.  
   
   
10. Train medewerkers regelmatig: Zorg ervoor dat alle medewerkers op de hoogte zijn van de Wwft-verplichtingen en regelmatig worden getraind in het herkennen van risico's en het naleven van procedures.  
    
    
11. Evalueer en verbeter je Wwft-proces: Voer periodiek een evaluatie uit van je Wwft-proces. Identificeer verbeterpunten en pas je beleid en procedures aan om de effectiviteit te verhogen. 
    
    

Wat betekent dit concreet voor jouw organisatie? 

Voor Nederlandse bedrijven betekent de 6AMLD – in combinatie met de Wwft – dat je: 

• Verantwoordelijk bent voor het naleven van anti-witwasregels
• Ook strafbaar kunt zijn bij fouten of nalatigheid, zelfs zonder opzet 
• Risicogericht moet werken – dus geen standaardformulieren invullen, maar goed nadenken over je aanpak 
• Alles goed moet kunnen aantonen. Als je het niet kunt bewijzen, wordt het gezien alsof je het niet hebt gedaan.  

Zorg daarom dat je beleid, procedures en systemen goed zijn ingericht. Het stappenplan helpt je hierbij. 

Blijf compliant, voorkom risico’s  

De 6AMLD is meer dan alleen een nieuwe regel op papier. Deze richtlijn heeft invloed op hoe kantoren in Nederland moeten werken. 

Met het Wwft-stappenplan in de hand kun je gestructureerd en doelgericht werken aan je Wwft-verplichtingen. Wil je als organisatie compliant blijven? Dan is dit hét moment om je risicoanalyse, cliëntenonderzoek en meldprocedures te verbeteren. Want ook hier geldt: voorkomen is beter dan vervolgd worden.